Trong suốt thai kỳ, mong ước của mọi gia đình là sinh ra một em bé khỏe mạnh và toàn vẹn. Tuy nhiên, những nguy cơ suy thai, đột tử thai nhi trong thai kỳ có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Hiện tại, việc
theo dõi sức khỏe thai nhi
ở từng thời điểm mang thai là rất cần thiết, giúp phát hiện các dấu hiệu bất thường suy thai để can thiệp kịp thời, tránh tình trạng đáng tiếc xảy ra. Có nhiều phương pháp đánh giá sức khỏe thai nhi thường áp dụng như: Đếm cử động thai, Non-stress test (NST), Cardiotocography (CTG), đánh giá lượng nước ối, siêu âm Doppler màu đánh giá sức khỏe thai nhi,…có thể giúp đưa ra những tiên lượng khá chính xác về sức khỏe của thai nhi.
1. Đếm cử động thai
Đây là phương pháp theo dõi sức khỏe thai nhi có thể thực hiện tại nhà. Cử động thai là những hoạt động như xoay trở mình, tay chân hay toàn thân của thai nhi mà thai phụ cảm nhận được, là biểu hiện tình trạng sức khoẻ của thai nhi. Khi số lần thai máy giảm đó là dấu hiệu báo động tình trạng sức khoẻ kém của thai nhi.
Thai phụ sẽ bắt đầu cảm nhận được cử động của thai vào tuần lễ thứ 20 của thai kỳ. Thai phụ nên đếm cử động thai 3 lần/1 ngày, tốt nhất sau buổi ăn. Thai nhi khoẻ mạnh sẽ có hơn 4 lần cử động trong 1 giờ. Nếu thai cử động ít hơn hay cử động yếu, thai phụ cần khám và siêu âm ngay tại cơ sở y tế gần nhất để theo dõi tình trạng thai nhi thêm bằng những phương pháp khác.
2. Non-stress test (NST) và Cardiotocography (CTG)
Non-stress test hoặc Cardiotocography là hai phương thức đánh giá sức khỏe thai nhi thông qua đặt monitoring sản khoa.
Non-stress test
: thường được chỉ định cho thai kỳ trên 32 tuần và các thai kỳ nguy cơ cao hoặc khi thai phụ cảm thấy có những bất thường của thai nhi, đặc biệt là cử động của bé. NST đánh giá kết quả dựa trên nhịp tim thai và sự tăng nhịp tim thai tương ứng với mỗi cử động thai. NST được kết luận là có đáp ứng khi các yếu tố khảo sát đều trong giới hạn bình thường. Kết luận này có giá trị tiên lượng tình trạng thai nhi còn đang khoẻ và sẽ tiếp tục như vậy trong khoảng 1 tuần nữa nếu không có tai biến nào khác. Trong trường hợp NST nghi ngờ hoặc không đáp ứng, cần kiểm tra lại sau 30 phút, hoặc 6 giờ, hoặc 24 giờ (nếu không thấy có nguy cơ gì).
Cardiotocography (CTG): Đây là phương pháp theo dõi nhịp tim thai và cơn gò tử cung đánh giá sức khỏe thai nhi trước và trong chuyển dạ, có độ nhạy cao (khoảng 95%). Thiết bị monitoring theo dõi CTG là thiết bị đeo ngoài thành bụng nên không ảnh hưởng đến thai phụ và thai nhi trong quá trình chuyển dạ. CTG ghi nhận lại diễn biến cơn gò tử cung và nhịp tim thai. Qua đó giúp bác sĩ phát hiện sớm tình trạng suy thai hoặc bất thường cơn co tử cung trong suốt quá trình chuyển dạ, kết hợp với tình trạng chuyển dạ và bệnh lý kèm theo của thai phụ, các bác sĩ sản khoa sẽ quyết định theo dõi tiếp hoặc chấm dứt thai kỳ sớm để cứu sống thai nhi.
3. Khảo sát thể tích nước ối
Nước ối nằm trong buồng ối và bao quanh thai nhi, là môi trường cho thai phát triển, đồng thời có vai trò bảo vệ thai nhi trước những chấn động từ bên ngoài. Thể tích ối phản ánh tình trạng thai, các bệnh lý phổ biến gây thiểu ối thường gặp trên lâm sàng là thai chậm tăng trưởng trong tử cung, tiền sản giật và thai kỳ quá ngày. Một số dị tật bẩm sinh hiếm của thận cũng làm giảm bài xuất nước ối.
Thiểu ối có mối liên quan mạnh với kết cục xấu của thai kỳ. Sự thiếu hụt nước ối còn làm cho dây rốn dễ bị chèn ép hơn, nhất là trong chuyển dạ, làm nặng thêm tình trạng thai. Do vậy, khi thai kỳ có tình trạng thiểu ối, bác sĩ phải theo dõi thường xuyên và chỉ định thêm một số khảo sát khác. Nếu xác định tình trạng sức khỏe thai đang suy hoặc chậm tăng trưởng sẽ cho chấm dứt thai kỳ sớm.
4. Siêu âm Doppler màu đánh giá sức khỏe thai nhi
Siêu âm Doppler màu mạch máu thai nhi được ứng dụng trên lâm sàng để đánh giá sức khỏe của thai gồm: đo doppler động mạch rốn, động mạch não giữa và ống tĩnh mạch. Khi có hình ảnh bất thường trên siêu âm mạch máu thai chứng minh tình trạng suy thai, và tuỳ thuộc mức độ trầm trọng bất thường xảy ra mạch máu nào, các bác sĩ quyết định sẽ theo dõi thêm hoặc chấm dứt thai kỳ ngay.
Mỗi phương pháp đánh giá sức khỏe thai nhi sẽ có những ưu điểm và chỉ định riêng, tùy theo tình trạng sức khỏe thai kỳ hiện tại mà các bác sĩ sản khoa sẽ đưa ra lời khuyên hữu ích phù hợp dành cho thai phụ. Vì vậy, thai phụ cần khám thai theo định kỳ để kịp thời phát hiện những bất thường, tránh xảy ra những đáng tiếc không mong muốn.
Ths Bs Cao Nguyễn Anh Đào
