Đào thải thuốc qua thận là quá trình loại bỏ các dược chất bao gồm tất cả các loại thuốc được sử dụng để điều trị bệnh lý ra khỏi cơ thể qua nhiều con đường khác nhau. Vậy quá trình đào thải thuốc qua thận diễn ra như thế nào? Cùng tìm hiểu ngay vấn đề này qua nội dung bài viết được Bệnh viện Đa khoa Thanh Vũ Medic Bạc Liêu chia sẻ dưới đây nhé.
Thận và chức năng của thận
Thận là cơ quan hình hạt đậu nằm trong khoang bụng, sau phúc mạc, đối xứng với nhau qua cột sống, có tác dụng giúp duy trì sự cân bằng chất lỏng bên trong cơ thể; điều hòa và lọc các chất khoáng từ máu, tạo ra hormone giúp sản xuất các tế bào hồng cầu, tăng cường sức khỏe của xương và điều hòa huyết áp. Bên cạnh đó, thận còn đảm nhận chức năng lọc chất thải từ thực phẩm, thuốc men và các chất độc hại.
Thận bài tiết phần lớn các chất hòa tan trong nước, trong đó hệ thống mật cũng có thể bài tiết các loại thuốc không được tái hấp thu qua đường tiêu hóa. Trong hầu hết các trường hợp, lượng thuốc bài tiết qua ruột, nước bọt, mồ hôi, sữa mẹ, phổi là không đáng kể, thế nhưng một số loại thuốc mê dễ bay hơi có thể được thở qua phổi.
Ngoài ra nồng độ thuốc rất nhỏ có trong sữa của phụ nữ đang cho con bú cũng có thể ảnh hưởng đến trẻ đang bú mẹ
Thận đảm nhận vai trò gì trong việc đào thải thuốc?
Thận bài tiết một tỷ lệ lớn các dược chất có liên quan đến lâm sàng và các chất chuyển hóa của chúng, đây là sự kết hợp của quá trình lọc thụ động ở cầu thận và bài tiết chủ động ở ống thận. Một số loại thuốc được bài tiết cũng có thể bị tái hấp thu, làm giảm độ thanh thải tổng thể. Các phần tử nhỏ có thể lưu thông vào và ra khỏi ống trực tiếp qua màng tế bào. Một số ít các chất cũng được chuyển hóa chủ yếu thông qua thận.
Yếu tố nào ảnh hưởng đến tốc độ bài tiết thuốc qua thận?
Các bệnh về thận như suy thận, viêm thận khiến các chức năng của thận bị suy yếu. Các phức hợp hữu ích như protein máu có thể sẽ bị mất đi, làm tăng lượng thuốc chưa liên kết trong cơ thể dẫn đến độc tính. Các hợp chất khác có thể bị mất trong nước tiểu do quá trình hấp thu bị giảm.
Độ pH của nước tiểu là yếu tố quyết định quá trình ion hóa: Dịch lọc đi vào phần đầu tiên của ống thận có cùng pH với huyết tương, gần như trung tính, bởi độ pH của nước tiểu có thể từ 4,5 đến 8,0, điều này gây ảnh hưởng lớn đến tốc độ bài tiết của thuốc.
Đối với một số loại thuốc có tính axit yếu, thì càng có nhiều ion hydro tự do và các phân tử thuốc có tính axit yếu sẽ khó từ bỏ các phân tử hydro của chúng. Do đó, nước tiểu có tính kiềm sẽ thúc đẩy quá trình ion hóa và giảm lượng thuốc không ion hóa có sẵn để tái hấp thu. Thuốc bị giữ lại trong nước tiểu và độ thanh thải của nó tăng lên. Trong nước tiểu rất kiềm (ví dụ 8,0), các phân tử thuốc có tính axit sẽ có xu hướng bị loại bỏ vì chúng sẽ dễ dàng loại bỏ phân tử hydro của mình hơn và trở nên phân cực (tích điện), làm cho sự tái hấp thu của chúng qua màng tế bào không phân cực (không tích điện) nhiều hơn khó khăn. Chúng cũng dễ dàng bị loại bỏ hơn bởi quá trình hoạt động ion.
Thay đổi lưu lượng máu ở thận: Tốc độ tưới máu đóng vai trò quan trọng không kém đối với việc bài tiết thuốc trong cơ thể. Bất kể sự thay đổi nào trong dòng chảy của máu thận cũng sẽ khiến cho thời gian đào thảo một chất diễn ra lâu hơn.
Vấn đề về tuổi tác: Những người bệnh ở độ tuổi càng cao thì khả năng đào thải của thận cũng bị giảm theo.
Một số yếu tố khác về di truyền, môi trường, giới tính cũng ảnh hưởng đến tốc độ bài tiết của thận.
Quá trình thải trừ thuốc qua thận diễn ra như thế nào?
Thải trừ thuốc qua thận là con đường thải trừ phổ biến nhất.
Lọc ở cầu thận
Thuốc được đào thải qua thận bằng cách lọc ở cầu thận (thụ động) hoặc bài tiết ở ống thận (chủ động). Chúng cũng có thể được tái hấp thụ từ dịch lọc qua lớp biểu mô ống thận, thông thường bằng cách khuếch tán thụ động. Do vậy, lọc cầu thận là quá trình thụ động loại bỏ các phần tử nhỏ.
Các loại thuốc có liên kết cao với protein không được lọc ra khỏi huyết tương, do đó nó vẫn tồn tại bên trong máu, còn các thuốc phân tử nhỏ không liên kết với protein sẽ bị đào thải một cách nhanh chóng.
Bài tiết thuốc
Bài tiết thuốc xảy ở ống lượn gần và qua trung gian của các chất vận chuyển tích cực và bơm trao đổi theo cơ chế chủ động. Nhờ đó mà thuốc sẽ được vận chuyển từ máu vào ống thận, quá trình này bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố sau:
+ Liên kết protein
+ Lưu lượng máu thận
+ Cạnh tranh giữa các chất nền đủ điều kiện cho cùng một đơn vị vận chuyển.
+ Nồng độ của thuốc
Tái hấp thu ở ống thận
Sự tái hấp thụ có thể chủ động hoặc thụ động, điều này xảy ra ở ống lượn xa và ống góp. Hầu hết các loại thuốc được tái hấp thu theo cơ chế thụ động, không cần năng lượng bằng cách khuếch tán. Sự khuếch tán thụ động xảy ra dọc theo mộ gradient do sự loại bỏ nước khỏi lòng ống, chính vì vậy mà nó ảnh hưởng mạnh bởi tốc độ dòng nước tiểu.
Sự tái hấp thụ thuốc bị ảnh hưởng bởi một phần của thuốc không được ion hóa, khi tới lượt nó lại bị ảnh hưởng bởi độ pH của nước tiểu. Thuốc được ion hóa sẽ lưu lại trong nước tiểu và thải ra bên ngoài.
Chỉ những thuốc giống với chất nền tự nhiên có sẵn về mặt hóa học mới được tái hấp thu bằng cách vận chuyển tích cực như glucose, axit amin, vitamin A - vitamin D - vitamin E - vitamin K....
>>>
Hội chứng thận hư và những biến chứng nguy hiểm
>>>
Mức độ nguy hiểm của bệnh suy thận cấp có thể bạn chưa biết?
>>>
Vì sao bệnh nhân bị viêm cầu thận mạn thường bị thiếu máu?
Như vậy trên đây là những thông tin về quá trình đào thải thuốc qua thận được Bệnh viện Đa khoa Thanh Vũ Medic Bạc Liêu chia sẻ. Nếu bạn vẫn đang có những thắc mắc, cần được giải đáp về các bệnh lý về thận, hãy liên hệ ngay
hotline 0291.390.8888
để được hỗ trợ nhanh nhất nhé.
